Startup – co to jest i jak go założyć

Zapewne kojarzysz pojęcie startup i to już od jakiegoś czasu. Na skutek popularności, czy wręcz mody na tego rodzaju przedsięwzięcia, definicja startupu zaczęła ewoluować i jest teraz interpretowana na wiele sposób w zależności od wiedzy danej osoby.

Najczęściej startupem nazywana jest po prostu nowa firma lub przedsięwzięcie. W dużym stopniu jest to prawda i wynika z popularności tego pojęcia w ostatnich latach. Niestety rzeczywistość twórcy startupu jest nieco bardziej skomplikowana. Jakby nie patrzeć, to trudno będzie do grona startupów zaliczyć niedawno otwartą budkę z lodami. Startupy powinny spełnić jeszcze kilka kwestii, o których opowiem w tym artykule.

Zacznijmy od tego, czym jest startup?

Aby odpowiedzieć na pytanie, czym jest startup, przyjrzyjmy się definicjom od profesjonalistów. Jedne z najpopularniejszych sformułowali: Steve Blank i Eric Ries.

Definicja według Steva Blanka: startup jest tymczasową organizacją, która poszukuje rentownego, skalowalnego i powtarzalnego modelu biznesowego.

Natomiast Eric Ries zdefiniował startupu jako: ludzką instytucję stworzoną z myślą o budowaniu nowych produktów lub usług w warunkach skrajnej niepewności.

Choć Reis nie wspomniał o tym bezpośrednio, to niewątpliwie da się wywnioskować z kontekstu, że nierozwiązalnie łączącym się z pojęciem startup jest konieczność opracowania modelu biznesowego. Tak samo jak można wywnioskować, że projekt startupowy jest czymś zmiennym. Tworzonym i odkrywanym bezpośrednio w trakcie pracy nad rozwojem działalności.

Koniec końców model biznesowy startupu powinien być czymś płynnym i podlegać licznym udoskonaleniom, aż do wyłonienia optymalnego rozwiązania.

Czym startup nie jest?

Przedsiębiorstwo jakim jest startup najczęściej kojarzymy z firmami technologicznymi takimi jak UBER, AIRBNB, SPOTIFY czy FACEBOOK, jednak zauważ, że znani profesjonaliści z tego środowiska nie umieścili w swoich definicjach powiązania z technologią.

Być może laikowi trudno jest to zauważyć, ale technologiczne wykonanie zwłaszcza pierwszych dwóch wyżej wymienionych startupów jest dość proste (w ich podstawowej wersji). W dużej mierze są to rozwiązania łączące użytkowników udostępniających usługi z osobami ich poszukującymi. Podstawowe skrypty o zbliżonej funkcjonalności będzie mógł napisać początkujący programista już po kilku miesiącach nauki.

Kolejną kwestią jest finansowanie startupów. Często słyszymy, że jakiś startup pozyskał od inwestorów duże kwoty na rozwój swojej działalności. Przez takie dobrze sprzedające się wiadomości można by pomyśleć, że to pozyskanie funduszy czy inwestycji determinuje takie przedsiębiorstwa. Faktem jest jednak to, że przedsięwzięcie można było zaliczyć do grona startupów zanim pozyskało finansowanie.

Konkretnie i ostatecznie jak zdefiniować startup?

Jak widzisz odpowiedź na niby proste typu „Startup co to jest„… wcale nie jest takie trywialne. Dlatego dla zobrazowania pozwolę sobie na przytoczenie pewnej anegdoty z mojej życia.

Niedawno byłem na konferencji, na której prelegent wspomniał, że jest skłonny określić jako startup każde przedsiębiorstwo, które ma potencjał do tego, aby się skalować i rosnąć wykładniczo w przeciągu najbliższych kilku lat. Zgadzam się z tym w dużej mierze, ponieważ to pojęcie wydaje mi się najbardziej aktualne.

Z jednej strony trudno nazwać startupem otwarcie nowego warzywniaka na osiedlu, a z drugiej jak już wspomniałem – jedne z największych startupów na rynku powstały na skutek opracowania przełomowych technologii. Także czas trwania przedsięwzięcia ani technologia jego wykonania, nie mają tutaj wielkiego znaczenia.

Moja definicja startupu

Moim zdaniem najważniejsze w tym wszystkim jest chęć tworzenia nowych rozwiązań, które pozytywnie wpłyną na życie wielu ludzi, a przy okazji też na Twoje. W jaki sposób i jak szybko to się stanie, to już kwestia drugorzędna.

Dodatkowo jak wspomniałem na początku, pojęcie startupu stało się bardzo modne w ostatnich latach. To znowu przyczyniło się do różnych interpretacji tego słowa. Ja jednak nie spierałbym się o kwestie formalne związane z nazewnictwem, bo każdy ma prawo je interpretować nieco inaczej.

Dlatego po przeczytaniu tego artykułu chciałbym, abyś zapamiętał dwie kwestie. Pierwszą jest tworzenie wartości dodanej, o której zapewne dobrze wiesz jako przedsiębiorca, a drugą jest szybka skalowalność przedsięwzięcia, która czyni je startupem.

Jak założyć startup?

Założenie nowego biznesu wymaga przygotowań i nie inaczej jest w przypadku startupów. W kilku akapitach przedstawię Ci szczególnie istotne informacje z tym związane. Jeśli będziesz miał dodatkowe pytania, to zadaj je w komentarzu pod wpisem.

Co należy zrobić przed założeniem startupu?

Na początek trzeba w ogóle przemyśleć samą koncepcję. Innowacyjne pomysły to jedno, a ich realizacja to drugie. Zastanów się, jak możesz sprawdzić, czy pomysł jest wart zachodu oraz czy posiadasz odpowiednie kwalifikacje do prowadzenia takiej działalności?

Czy to jest biznes dla mnie?

Musisz dokładnie przemyśleć, czy temat jaki podejmujesz jest odpowiedni dla Ciebie. Część kompetencji możesz uzyskać poprzez znalezienie do zespołu innych specjalistów. Ważne, aby kompetencje się nie dublowały, ponieważ na początku najpewniej będziesz miał ograniczone możliwości działania, dużo pracy do wykonania i mały kapitał.

Kolejna sprawa to zastanowienie się czy pomysł jego zgodny z Twoją osobą, z Twoimi przekonaniami czy wierzeniami. Trudno znaleźć wśród przedsiębiorców z branży mięsnej wegetarian, czy niewierzącego prowadzącego biznes dla wyznawców religii.

Walidacja pomysłu

To co czyni startupy wyjątkowymi jest skala z jaką działają. Dlatego koniecznie upewnij się, że będziesz w stanie docierać do klienta w łatwy i powtarzalny sposób. Następna sprawa to czy dany projekt nadaje się do szybkiego rozwoju? Czy są możliwe do uzyskania niskie koszty związane z dostarczaniem dużej liczby produktów tego typu?

Często mamy w głowie przekonanie, że startup ma niedługi czas działalności. Jak już wcześniej wspomniałem, należy zwrócić uwagę raczej na to, czy w krótkim czasie da się powiększyć firmę. Najlepiej aby była możliwość wykładniczego wzrostu. Często będzie szła z tym w parze innowacyjność samego biznesu. Zastanów się czy jest coś, co możesz robić lepiej, taniej czy szybciej niż konkurencja, przy jednoczesnym zaspokojeniu konkretnej potrzeby ludzi na rynku?

Porozmawiaj również ze specjalistami z danej branży. Najpewniej to, że jakieś innowacyjne rozwiązanie nie istnieje na rynku, ma swoje przyczyny. Nie ma nic gorszego niż doskonale zrobić coś, co w ogóle nie powinno być zrobione.

Szukanie pierwszych klientów

Do rozwoju startupu jak każdego biznesu niezbędni są klienci. Dlatego zanim zaczniesz tworzyć własny projekt, najpierw poświęć czas na znalezienie pierwszych użytkowników. Poznając ich problemy, będziesz w stanie lepiej dopasować rozwiązanie do ich potrzeb.

Szukaj zarówno wśród znajomych, ale nie zapominaj też o dotarciu do osób, które Cię nie znają. Musisz zwrócić uwagę na to, że ludzie mogą pochlebnie wyrażać się na temat Twojego projektu, aby Cię nie urazić. Dlatego możesz mówić, że prosisz o szczerą opinię. Możesz też powiedzieć, że zbierasz informacje jako zewnętrzny konsultant i potrzebujesz jak najwięcej negatywnych opinii.

Koncepcja produktu lub usługi

Dopiero teraz po weryfikacji pomysłu, rozmowach ze specjalistami, a najlepiej pierwszymi płacącymi klientami na pokładzie, warto nieco dłużej usiąść nad dopracowaniem koncepcji tego, czym ma być produkt czy usługa.

Najlepiej abyś poza notatkami ze spotkań z klientami miał także pierwsze wpłaty. Skoro najbogatsi przedsiębiorcy na świecie mogą realizować swoje inicjatywy z pieniędzy klientów, to dlaczego Ty nie miałbyś tak robić?

Podstawowa wersja, czyli minimum viable product (MVP)

Stworzenie prototypu warto dokładnie przemyśleć. Przydatne mogą się okazać w tym momencie opinie od osób, z którymi rozmawiałeś. Pamiętaj, że prototyp nie musi być złożony. Ważne, aby realizował najważniejsze wymagania klientów. Dodatkowe funkcje czy opcje możesz dodać w przyszłości.

Pamiętaj też, że cały czas weryfikujesz pomysł. Możesz MVP zrealizować w sprytny sposób np. jeśli klient oczekuje od Ciebie konkretnych danych, to niekoniecznie musi wiedzieć, że zebrałeś je ręcznie, bo Twój program jeszcze tego nie potrafi zrobić. Zbieraj dane ręcznie lub zleć to komuś. Jeśli klient będzie zadowolony z wyników i zostanie z Tobą na dłużej, to jest to dobry sygnał. Jeśli do tego będą dochodzić nowi klienci, to pomysł biznesowy można uznać za pomyślnie zweryfikowany.

Model biznesowy startupu

Według definicji Blanka z początku artykułu celem startupu jest znalezienie powtarzalnego modelu biznesowego. Do tego musi mieć możliwość szybkiego skalowania się, czyli najczęściej – dotarcia do szerokiego grona odbiorców.

W teorii przepis na sukces jest prosty. Musisz znaleźć problem, który dotyczy milionów ludzi i pomóc im go rozwiązać lepiej, niż rozwiązywali go do tej pory. W praktyce jednak jest to bardziej złożone. Zerknij tylko na szablon modelu biznesowego poniżej:

Już samo sensowne uzupełnieniu pól szablonu jest dość skomplikowane, a Twój pomysł musi być jeszcze zyskowny. Jakby tego było mało, to konkurencja czyha na każdym kroku i szybko podchwyci Twój pomysł, gdy zaczniesz odnosić sukcesy. Między innymi dlatego większość startupów relatywnie szybko upada. Niestety przedsięwzięcia tego typu są bardzo ryzykowne. Dlatego przygotuj się na ewentualność bankructwa.

Skonsultuj koncepcję modelu biznesowego z ekspertami

Ponieważ stworzenie dobrego modelu jest tak skomplikowane, to gdy będziesz miał przygotowany swój, koniecznie ponownie udaj się do ekspertów, zanim wystartujesz z biznesem. Pomogą Ci dopracować Twój pomysł biznesowy, co zmniejszy ryzyko niepowodzenia.

Jak sfinansować rozwój?

Na początek zastanów się, czy na pewno potrzebujesz kapitał na rozwój. Startupy można rozwijać przez tak zwane bootstrapowanie, czyli po prostu z własnych zasobów. Na pewno trudno będzie pozyskać fundusze, gdy masz tylko sam pomysł. Specjaliści często mówią, że jest on nic nie wart lub że jest wart 1 zł + VAT.

Popracuj nad przedsięwzięciem do czasu, aż brak środków zacznie być ograniczeniem wzrostu. Gdy zweryfikujesz biznes, uzyskasz pierwsze wpłaty, a najlepiej gdy dojdzie do momentu stałego wzrostu liczby klientów, to dopiero wtedy zacznij myśleć o pozyskaniu kapitału zewnętrznego. Zresztą jest to stan, którzy inwestorzy startupowi preferują.

Najlepszy będzie inwestor wyspecjalizowany w dziedzinie startupowej lub fundusz z tego sektora. Wszystko dlatego, ponieważ rozumieją oni specyfikę inwestowania w takie przedsięwzięcia i nie będą podcinać Ci skrzydeł, próbując pozyskać jak największą część udziałów dla siebie.

Kiedy zarejestrować działalność

Nie spiesz się z zakładaniem działalności gospodarczej. Wiąże się z nią obowiązek uiszczania danin publicznych typu podatki czy składki na ubezpieczenia społeczne. Dopóki wpływy z nawiązką nie pokryją tych opłat lub nie będzie to wymuszone innym czynnikiem np. wymagać będzie tego inwestor – lepiej znajdź jakieś alternatywne rozwiązanie do otrzymywania zapłaty. Klient może się z Tobą rozliczyć poprzez umowę o dzieło lub przez różnego rodzaju rozwiązania alternatywne, które są dostępne na rynku (rozliczenia dla freelancerów, fundacje dla startupów itd.).

Dodatkowe porady i wyjaśnienia

Po pierwsze nie spiesz się z pozyskaniem inwestora. Zbyt szybkie pozyskanie środków może spowodować problemy na dalszych etapach rozwoju przedsięwzięcia. Do tego na początku inwestor może się domagać pewnego bonusu za ryzyko wejścia na wczesnym etapie. Doświadczeni inwestorzy najchętniej przekazują swoje fundusze do firm wtedy, kiedy środki są potrzebne na rozwinięcie skali działania.

Kolejna sprawa dotyczy tego, abyś nie skupiał się na pieniądzach. Sukces przedsięwzięcia zwłaszcza na początku rzadko idzie w parze z dużymi pieniędzmi. Postaraj się raczej dostarczyć jak największej liczbie osób, jak najwięcej wartości.

Rozwijając nieco poprzedni akapit – dowiedz się, co lubisz robić. Najlepiej aby Twój startup wynikał z Twoich pasji lub przynajmniej aspiracji zawodowych. W ten sposób będziesz jego pierwszym użytkownikiem, a to spowoduje, że będzie on po prostu lepszy. Produkt będzie bronił się sam, gdy będzie dobry, a to przyciągnie więcej użytkowników, co ostatecznie przełoży się na Twoją pomyślność jako przedsiębiorcy. Zapewne też dobrze wpłynie na zasobność Twojego portfela.

Co to jest startup i jak go założyć – Podsumowanie

Już wiesz, że nie warto trzymać się sztywnych definicji startupu. Lepiej jest po prostu zacząć działać. Dowiedziałeś się, jak zweryfikować pomysł, znaleźć pierwszego klienta, stworzyć MVP i dobrać do niego odpowiedni model biznesowy.

Wiesz też, jak założyć startup i co zrobić, aby zwiększyć szanse na Twój sukces w tej dziedzinie. To tylko teoria, więc jeśli nurtuje Cię jeszcze jakieś pytanie, to zadaj je w komentarzu.

PS: Na deser przygotowałem dla Ciebie listę obowiązkowych książek z tej tematyki, które mogą Ci się przydać na Twojej drodze do sukcesu z Twoim przedsięwzięciem.

Bibliografia

Jeśli jesteś zainteresowany, to mam dla Ciebie całkiem sporo lektur do przeczytania. Jak pewnie zauważyłeś w artykule, ustalenie co to jest startup nie jest takie proste, a więc wybranie odpowiedniej lektury również może być wyzwaniem. Dlatego możesz wybrać te książki, które uznasz za najodpowiedniejsze. Możesz też zapoznać się ze wszystkimi – co polecam. Powodzenia 🙂

• Podręcznik startupu. Budowa wielkiej firmy krok po kroku. Autorzy: Steve Blank i Bob Dorf.
• Gotowi na start. Autor: Pat Flynn.
• Nawigator Modelu Biznesowego. 55 modeli, które zrewolucjonizują Twój biznes. Autorzy: Frankenberger Karolin, Csik Michaela, Gassmann Oliver.
• Strategia Błękitnego Oceanu. Autorzy: W. Chan Kim, Renee Mauborgne.
• Metoda Lean Startup. Wykorzystaj innowacyjne narzędzia i stwórz firmę, która zdobędzie rynek. Autor: Eric Ries.
• Stwórz jednorożca. Od idei po startup wart miliony. Autor: Grzegorz Kubera.
• Nie licz na szczęście! Opowieść o innowacjach i wyborach klientów. Autorzy: Clayton M. Christensen, Karen Dillon, David Ewing Duncan, Taddy Hall.
• Trakcja, czyli złap przyczepność. Jak każdy startup może osiągnąć szybki wzrost. Autorzy: Justin Mares, Gabriel Weinberg.
• Zero to one. Notatki o start-upach, czyli jak budować przyszłość. Autorzy: Blake Masters, Peter Thiel.
• Tworzenie modeli biznesowych. Podręcznik wizjonera. Autorzy: Alexander Osterwalder, Yves Pigneur.