Zapewne wiesz, że w Polsce istnieje wiele sklepów spożywczych czy stacji paliw, które znajdziesz w każdym mieście. To właśnie przykłady firm działających na zasadzie franczyzy. Z tego wpisu dowiesz się, na czym polega franczyza, jakie są jej zalety i wady, poznasz też definicje kluczowych pojęć.
Co znajdziesz w artykule (spis treści)
Franczyza – definicja
Franczyza to forma prowadzenia działalności gospodarczej, która w głównej mierze opiera się na współpracy między dwoma przedsiębiorcami. Warto dodać, że jest to jeden z najbardziej rozpowszechnionych sposobów na własny biznes. Na polskim rynku regularnie przybywa firm tego typu. Na czym więc polega franczyza?
Najprościej mówiąc, wygląda to tak: jesteś właścicielem działalności gospodarczej, którą prowadzisz pod nazwą konkretnej marki. Istotne jest to, że działalność należy do Ciebie, więc pracujesz w swoim imieniu. Wspomniana marka należy jednak do sieci, która składa się z co najmniej kilku przedsiębiorstw. Łączy je nie tylko nazwa, ale też produkty (lub usługi), które znajdują się w ofercie.
Nie każdy rozumie powody, dla których tak wiele osób decyduje się na otwarcie biznesu w formie franczyzy. Tak naprawdę głównym powodem jest to, że sieć, pod którą się „podpinasz” jest już rozpoznawalna i sprawdzona. Można więc stwierdzić, że jej system biznesowy został sprawdzony. Otwierając własną firmę, musiałbyś tworzyć to wszystko od zera. To z kolei wymaga nie tylko czasu, ale i sporych nakładów finansowych.
Poza tym nie trzeba mieć własnego pomysłu na biznes. Biorąc to wszystko pod uwagę, można powiedzieć, że takie rozwiązanie idealnie nadaje się dla osób, które chcą prowadzić firmę, ale nie potrafią się zdecydować. Na rynku działa mnóstwo takich sieci, więc jest w czym wybierać.
Co ciekawe, w Warszawie od 2000 r. funkcjonuje Polska Organizacja Franczyzodawców. Zrzesza ona sieci franczyzowe przestrzegające Europejskiego Kodeksu Etyki Franczyzy. Bycie członkiem tej organizacji stanowi gwarancję wiarygodności i bezpieczeństwa konceptów franczyzowych.
Jak działa franczyza?
Ten model biznesowy polega na tym, że generalnie działasz samodzielnie, czyli na własny rachunek. W pewnych kwestiach musisz jednak przestrzegać ogólnej strategii stworzonej przez właściciela całej sieci – tzw. franczyzodawcy.
Przekazuje on każdemu z franczyzobiorców całe know-how związane z tym przedsiębiorstwem. Know-how rozumiane jest jako konieczna wiedza, która umożliwia efektywne prowadzenie tego konkretnego biznesu. W zasadzie mogą to być wszelkie procedury, doświadczenia czy praktyki, które do tej pory zdobył właściciel franczyzy – podczas prowadzenia takiej działalności.
W tym miejscu należy dodać, że know-how ma bezpośredni wpływ na to, w jaki sposób wykonywane są konkretne produkty czy usługi. Tym samym odróżnia je spośród usług i artykułów, które ma w ofercie Twoja konkurencja. Powinieneś też mieć świadomość, że tego typu dane nie są powszechnie dostępne, więc Ty również nie możesz przekazywać ich dalej.
Pakiet franczyzowy – z czego się składa?
Istotne jest też to, że wszyscy franczyzobiorcy mają obowiązek prowadzenia działalności zgodnie z określoną koncepcją współpracy. Tworzy ona część pakietu franczyzowego.
Na wspomniany pakiet franczyzowy składa się:
- know-how (wspomniane wcześniej informacje poufne, przydatne przy prowadzeniu biznesu),
- podręcznik operacyjny (związany z umową, zawiera m.in. warunki współpracy),
- wsparcie franczyzodawcy (polega ono na możliwościach rozwoju i stałej pomocy handlowej),
- rozpoznawalna marka (korzystanie ze znaku towarowego franczyzodawcy i sprawdzonych produktów).
Umowa franczyzy
Relacja, którą tworzysz wraz z właścicielem danej sieci przedsiębiorstw przypieczętowana jest za pomocą umowy franczyzy.
Pewnie zastanawiasz się, jak wygląda taki dokument. Przypomina on inne tego typu umowy, choć oczywiście występują w nim pewne różnice.
Tak naprawdę musisz wiedzieć, że w umowie franczyzowej opisane są kluczowe zasady współpracy między Tobą a organizatorem sieci franczyzy. Zawiera też wszelkie prawa i obowiązki, do jakich zobowiązana jest każda ze stron.
Jednym z najistotniejszych elementów umowy franczyzowej są warunki finansowe, czyli tzw. opłaty franczyzowe. Umowa musi zawierać wyszczególnienie opłat, jakie będą pobierane przez franczyzodawcę. Musisz wiedzieć, że to nie tylko opłata licencyjna (za jej udostępnienie).
Ten rodzaj biznesu wiąże się też z innymi kosztami – franczyzobiorca wnosi opłaty bieżące, które zależą m.in. od branży, w jakiej działasz. Można powiedzieć, że płacisz za wszystkie korzyści, które wynikają z tego rodzaju biznesu.
Rodzaje franczyzy
Podział franczyzy ze względu na rodzaj działalności
Jak się może domyślasz,istnieje kilka rodzajów franczyzy. Na początek omówię jej podstawowy podział – odnoszący się do rodzaju działalności. Możemy wyróżnić następujące typy:
- franczyza dystrybucyjna (inaczej handlowa) – w tym przypadku zajmujesz się sprzedażą konkretnych produktów, udostępnionych przez franczyzodawcę. Przekazuje Ci zarówno know-how dotyczące asortymentu tego towaru, jak i wiedzy na temat sprzedaży,
- franczyza usługowa – tutaj dostajesz dostęp do technicznego oprogramowania, poszczególnych receptur i sposobów na wykonywanie tej konkretnej usługi. Wiąże się to też ze szkoleniem pracowników i pomocą przy aranżowaniu punktu usługowego.
Franczyza dystrybucyjna najczęściej bywa wykorzystywana w branży obuwniczej, odzieżowej oraz spożywczej. Jeśli chodzi o franczyzę usługową, to zwykle należą do niej firmy z branży finansowo-bankowej, restauracyjnej i edukacyjnej.
Podział franczyzy ze względu na organizację systemu
Możemy również dokonywać podziału franczyzy w oparciu o organizację systemu. W takim przypadku rozróżnienie wygląda następująco:
- franczyza bezpośrednia – polega na zawarciu umowy bezpośrednio między dwoma stronami, jest najprostszym sposobem otwarcia takiego biznesu. Poza tym franczyzodawca zobowiązuje się do nadzorowania tej współpracy i pomocy przy prowadzeniu interesów,
- franczyza wielokrotna – tutaj podstawą jest zobowiązanie do tworzenia kolejnych punktów sieci franczyzodawcy na pewnym obszarze i w określonym czasie. Umowa franczyzowa określa dokładną liczbę jednostek, które mają powstać. Wygląda to tak, że jesteś franczyzobiorcą wielokrotnym i zarządzasz więcej niż jednym punktem,
- masterfranczyza (inaczej subfranczyza) – polega na tym, że korzystasz z pakietu franczyzowego w prowadzeniu działalności na konkretnym terenie. Masz większą swobodę działania, co jest jednak związane z tym, że musisz przejąć obowiązki franczyzodawcy (a w zasadzie ich część). Możesz mieć wpływ na niektóre zmiany, wszystko jednak musisz konsultować z właścicielem sieci.
Podział franczyzy ze względu na rodzaj know-how
Kolejne kryterium podziału franczyzy to właśnie rodzaj know-how. Występują tutaj:
- franczyza dystrybucji produktu – ta koncepcja opiera się na współpracy między dostawcą i sprzedawcą. Nie ma tutaj mowy o żadnym dodatkowym wsparciu, obejmuje ona jedynie know-how związane z asortymentem usług lub produktów,
- franczyza koncepcji działalności – tutaj know-how dotyczy całej koncepcji prowadzenia działalności gospodarczej, łącznie z pomocą ze strony franczyzodawcy.
Mówiąc o franczyzie dystrybucji produktu, należy dodać, że bywa ona zwykle wykorzystywana w sprzedaży ubrań lub samochodów.
Franczyza – wady i zalety
Sporo już wiesz na temat tego modelu biznesowego, nadszedł więc czas na kolejny istotny punkt. Omówimy sobie teraz zalety i wady franczyzy.
Zalety prowadzenia działalności w formie franczyzy
- ryzyko niepowodzenia jest znacznie ograniczone (biznes został przetestowany),
- korzystasz ze sprawdzonego systemu biznesowego oraz wiedzy franczyzodawcy, dlatego pozycja Twojej firmy jest stabilna praktycznie od samego początku,
- nie ponosisz kosztów związanych z marketingiem i reklamą (konieczność ponoszenia opłat to domena sieci),
- możesz liczyć na wsparcie franczyzodawcy na każdym etapie.
Wady prowadzenia działalności na zasadach franczyzy
- opłaty franczyzowe (wynikające ze wszelkich korzyści z nią związanych),
- franczyzodawca regularnie kontroluje, czy działasz zgodnie z ustaloną koncepcją,
- istnieje ryzyko nieprzedłużenia umowy franczyzowej (jest zawierana na określony czas),
- nie masz możliwości budowania własnej marki (cały czas funkcjonujesz pod marką franczyzodawcy).
Podsumowanie
Franczyza to model biznesowy, który jest szczególnie polecany osobom rozpoczynającym karierę w handlu i marzącym o prowadzeniu własnej firmy.
Decydując się na działalność franczyzową, musisz zdawać sobie sprawę z faktu, że sieć będzie Ci narzucała wiele rzeczy. W pierwszej kolejności będą to standardy tej konkretnej sieci przedsiębiorstw, których zobowiązujesz się przestrzegać.
Jeśli nie będziesz się stosował do koncepcji całej sieci, możesz stracić licencję na prowadzenie tej działalności. Poza tym ważne jest też, abyś wcześniej wszystko przemyślał. Łącznie z tym, czy na pewno chcesz prowadzić biznes pod szyldem tej konkretnej marki i sprzedawać jej produkty lub usługi.